Ekološke organizacije javno apeluju da se obustavi seča šuma u Nacionalnom parku „Fruška gora“

Novi Sad - Pokret „Odbranimo šume Fruške gore“ uz podršku Mreže „Pošumimo Vojvodinu“ pozvali su danas nadležne organe vlasti i institucije da u najkraćem roku „donesu vanredne odluke o obustavljanju svih seča“ na celom području Nacionalnog parka „Fruška gora“.

Tim povodom ove organizacije uputile su i javni apel organima vlasti, ali i stručnoj i akademskoj zajednici, kao i udruženjima građana da se pokrene zajedničko zagovaranje na više nivoa.

Kako navode, u Nacionalnom parku „Fruška gora“ intenzivne privredne seče poslednjih godina postale su vidljive na svakom koraku, te da gotovo nema šumske i planinarske staze koja nije uništena teškom mehanizacijom za intezivno šumarstvo ili zatrpana trupcima. Upozoravaju da ovakvo „intenzivno privredno gazdovanje šumama“ govori o tome da Nacionalni park posluje kao šumarsko-privredno preduzeće, a ne kao zaštićeno područje prirode prve kategorije.

- Potvrda ove tvrdnje su godišnji izveštaji o poslovanju i godišnji izveštaji o ostvarivanju Programa upravljanja zaštitom prirode, dostupni na njihovom sajtu, u kojima se jasno vidi da oko 60 procenata prihoda dolazi od korišćenja šuma, odnosno seče i prodaje drveta - navodi se u apelu.

Podseća se i da je ista situacija u svim nacionalnim parkovima i ostalim zaštićenim područjima u kojima preovlađuju šume.

- Vojvodina, sa nepunih sedam odsto teritorije pod šumama, spada u najobešumljenija područja Evrope, a gubitak humusnog sloja zemljišta delovanjem eolske erozije, već ugrožava i opstanak poljoprivrede. Stručnjaci iz različitih oblasti prepoznali su Vojvodinu kao crvenu tačku Evrope, kao agrarnu pustinju koja već trpi dramatične posledice globalnog zagrevanja planete - upozorava se i dodaje da je Vojvodina postala i područje sa visokim stepenom zagađenja voda, vazduha i zemljišta, što sa ekstremnom obešumljenošću i posečenim vetrozaštitnim drvoredima, ugrožava elementarne uslove za život ljudi i opstanak prirode.

Prošlogodišnje razorne oluje i vetrolomi u srednjem Podunavlju i Sremu, pokazali su da se šumama Vojvodine i našeg najstarijeg Nacionalnog parka upravlja neodrživo, sa izraženim deficitom kompetencije, stručnosti, savesnosti i odgovornosti

- O neodrživom i nesavesnom gazdovanju šumama Nacionalnog parka ukazuju i brojne inspekcijske prijave podnete od strane članova Pokreta OŠFG sa epilogom prekršajnog kažnjavanja, ali nažalost bez efekta promene negativne prakse - upozorava se.

Ekolozi navode da, umesto da primarni cilj upravljanja bude zaštita prirode, u poslednjoj deceniji cilj je postala brza dobit drvne industrije.

- Iako je formalno pod zaštitom, Fruška gora postala je plen umreženih interesnih grupa, žrtva izvrdavanja zakona, dokazane uzurpacije i korupcije i posledično je izložena intenzivnoj eksploataciji, ilegalnom doznačavanju, seči i izvlačenju, kao i neodrživim praksama, što trajno devastira prirodne vrednosti zbog kojih je zaštita proglašena - upozorava se.

Model upravljanja nacionalnim parkovima je sistemski postavljen neodrživo, jer se kroz zakone i propise prioritet daje proizvodnji drveta, a zanemaruju ekološke, sociološke, zdravstvene, naučno-istraživačke i ostale funkcije šuma, što potvrđuju i rezultati istraživanje o sistemu i finanisiranju zaštite prirode u Srbiji.

- To je dovelo do apsurda da se upravljači nacionalnih parkova najviše finansiraju od seče šuma, po principu „koza čuva kupus“, a ne od pružanja ekosistemskih usluga. Odgovor upravljača se uvek svodi na – „radimo kako nam je po zakonu odobreno“. Tako se, po zakonu, šuma na Fruškoj gori ne seče samo na tri odsto površine, dok je na 97 odsto seča intenzivna - upozoravaju ekolozi i dodaju da su svi problemi prisutni kako u državnim šumama, tako i u šumama koje su restitucijom vraćene Eparhiji Sremskoj, što čini oko 1/4 površine Nacionalnog parka.

Udruženja se javnim apelom obraćaju i državi i javnosti sa sledećim zahtevima:

1) Da se uvede moratorijum na seču šuma u NP Fruška gora, najmanje na 10 godina, u cilju revitalizacije i pošumljavanja površina koje su degradirane nestručno izvedenim, a pre svega prekomerno planiranim i realizovanim oplodnim sečama i intenzivnim korišćenjem šuma po Osnovama gazdovanja šumama 2017–2026.

2) Da Vlada Srbije donese uredbu o stavljanju van snage planskih dokumenata za redovne seče šuma u državnim, crkvenim i privatnim šumama, zatim uredbu o zabrani izvoza drvne sirovine, kao i uredbu o zabrani otuđivanja/prodaji prirodnih dobara u zaštićenim područjima prirode koja su vraćena u postupku restitucije.

3) Da Ministarstvo zaštite životne sredine inicira izradu nove stručne osnove i uslova zaštite prirode za nove Osnove gazdovanja šumama NP Fruška gora, u kojima će osnovna namena šuma biti ne privredna, već ekološka, biološka, sociološka, rekreativna, zdravstevna, naučno-istraživačka.

4) Da Ministarstvo zaštite životne sredine inicira izmenu Zakona o nacionalnim parkovima, sa kojima će se povećati površine u zoni 1.stepena zaštite na 50% površine minimalno (primer NP Triglav), kao i izmenu da nacionalni parkovi budu državne ustanove sa inkluzivnim upravljanjem, uz učešće civilnog društva u odlučivanju, a ne privredna društva koja posluju privredno-profitno.

5) Da Pokrajinska Vlada i Skupština aktivno zastupaju interese građana AP Vojvodine time što će pokrenuti inicijativu za donošenje pomenutog moratorijuma, zakona i uredbi.

Mrežu Pošumimo Vojvodinu čine sledeće organizacije civilnog društva iz Vojvodine:

Pokret gorana Novog Sada, Pokret gorana Vojvodine, Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije, Ekološki centar „Stanište“, Inženjeri zaštite životne sredine, Naučno-istraživačko društvo studenata biologije i ekologije „Josif Pančić“, Ruralni centar „Sova“, Društvo mladih istraživača „Branislav Bukurov“, Pokret „Odbranimo šume Fruške Gore“, Udruženje za zaštitu šuma, Udruženje Dečija ekološka akademija, CEKOR – Centar za ekologiju i održivi razvoj, Ekološki pokret Vrbasa, Pokret gorana Sombora, Udruženje građana „Ekobečej“, Udruženje ekologa „EKOS“, Ekološko udruženje „Avalon“, Prirodnjačko društvo „Gea“, Udruženje sportskih ribolovaca „Deliblatsko jezero“, Udruženje građana „Eko zona Kovin“, Udruženje građana „Aurora“, Eko centar „Tisa“, Udruženje Zeleni most, Ekološki pokret Padina i UG Zelena zona Kula.